غزل شماره ی ۱۳۱۷ از دیوان کلیّات شمس تبریزی
با تصحیح استاد فروزانفر
اشاره ها:
این غزل تصویری است از حالت انسان در برابر مرگ( چون منکر مرگ است او ، گوید که اجل کو؟، کو؟)
و چنانکه در بیت هفتم مولانا به رمز گشایی قهرمان می پردازد، عملاً در هجو و هجای انسان است و غرور او
در تمامی کلمات قافیه برای تحقیر از (ک)، نشانه ی تصغیر استفاده شده.
میر دروغین کنایه ازانسان و مجموعه ی تعلقات مادی اوست.
بیت ا- : شنگینک و منگینک تصغیر شنگین و منگین است/ با اینکه شنگ و منگ هر دو بطور جداگانه دارای معنی است ( شنگ : شاد و شوخ چشم و منگ : بیخود و لایعقل)، مولانا با افزودن «ین» به آخر شنگ و منگ نوعی مبالغه در جنبه ی وصفی آنها ایجاد کرده است و با تصغیر آنها مقصود خویش را به کمال رسانده. شبیه این کار را با کلمات سنگین و جنگین نیز کرده ، چنانکه در غزلی دیگر می گوید:
افتاد دل و جانم در فتنه ی طرّاری / سنگینک و جنگینک سر بسته چو بیماری
بیت ۳ : سبلت: سبیل، کنایه از غرور و تکبر
بیت ۴ : مفرش: کنایه از تخت سلطنت است
بیت ۴ : نهالینک : از کلمه ی نهالین + ک تصغیر درست شده یعنی نهالی کوچک ( نهالی، یا نهلی )، تُشک کوچک را می گویند.
اشاره ها برگرفته ازغزلیات شمس تبریز با گزینش و تفسیر دکتر محمد رضا شفیعی کدکنی ج۱ / غزل ۴۷۰
546 total views, 6 views today