پیروزی از اتفاق خیزد

غزل ۷۰۲  از کلیّات دیوان شمس،
مطابق نسخه ی تصحیح شده ی استاد بدیع الزمان فروزانفر
اشاره ها:
بیت ۱ – پیروزی از اتفاق خیزد : این مصراع ،یکی از ابیات لیلی و مجنون نظامی گنجوی است که مولانا آن را تبدیل به غزل کرده است.
بیت ۳ – عناق از مصدر «عنق» به معنای در آغوش کشیدن
بیت  ۴ – رواق، راووق و راوق به معنی تصفیه شدگی است و بیشتر در مورد شراب به کار می رود. مولانا خود می راوقی و می رواقی را به مکرر به کار می برد، از جمله:
چیزی ز ماست باقی، مردانه باش ساقی
در دِه می رواقی، زین مختصر چه آید؟
بیت ۵: مذاق ؛ چشیدن ،ذوق، حالتی روحانی برای درک امور معنوی

بیت  ۶ و ۷ –  یار است نه چوب ؛ مضمون دو بیت اخیر را مولانا از سنایی گرفته که می گوید:
چوب را بشکنی طراق کند
آن طراق از سر فراق کند
وسعدی هم یا از مولانا گرفته و یا مستقیماً از سنایی و به احتمال قوی از سنایی ؛ زیرا میان سعدی و سنایی روابطی بسیار استوار وجود دارد :
بگذار تا بگریم چون ابر در بهاران
کز سنگ گریه آید ، روز وداع یاران
اشاره ها برگرفته ازغزلیات شمس تبریز به کوشش و پژوهش و تفسیر دکتر شفیعی کدکنی، جلد اول، شماره ی ۲۵۷ است .
و اینک غزل :
پرکنده گی از نفاق خیزد
پیروزی از اتفاق خیزد 

تو ناز کنی و یار تو ناز
چون ناز دو شد، طلاق خیزد

ور زان که نیاز پیش آری،
صد وصلت و صد عناق خیزد

رو دُردی ناز را بپالا
زیرا طرب از رواق خیزد

یار آن طلبد که ذوق یابد
زیرا طلب از مذاق خیزد

یاراست، نه چوب- مشکن او را
چون برشکنی طراق خیزد

این بانگ طراق چوب ما را
دانیم که از فراق خیزد

 1,138 total views,  4 views today